1. Xu hướng mới trong dạy và học tiếng Anh tại Việt Nam
Trong những năm gần đây, việc dạy và học tiếng Anh ở Việt Nam đang chứng kiến một sự chuyển mình rõ rệt. Nếu trước đây, các kỳ thi – đặc biệt là kỳ thi tốt nghiệp THPT – chủ yếu kiểm tra ngữ pháp, thì nay, cấu trúc đề đã thay đổi mạnh mẽ: tăng tỷ lệ câu hỏi đọc hiểu, từ vựng và kỹ năng sử dụng ngôn ngữ thực tế.
“Đây là một tín hiệu tích cực,” bà Thùy Dương, Founder hệ thống Ms Tanny English và Tiếng Anh cô Thùy Dương, chia sẻ. “Các bài thi giờ không còn đánh giá năng lực ghi nhớ ngữ pháp, mà chú trọng hơn đến khả năng đọc hiểu, tư duy và vận dụng ngôn ngữ – tức là ‘dùng được tiếng Anh’.”
Sự thay đổi này không chỉ dừng lại ở bậc THPT. Nhiều chuyên gia dự báo rằng các kỳ thi ở cấp THCS, thậm chí tiểu học trong thời gian tới cũng sẽ có sự điều chỉnh tương tự – hướng đến đánh giá năng lực ngôn ngữ toàn diện hơn.
2. Tiếng Anh đang dần trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học
Theo dự thảo Đề án quốc gia của Bộ Giáo dục và Đào tạo, giai đoạn 2025–2035, tầm nhìn đến 2045, Việt Nam đặt mục tiêu đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong hệ thống giáo dục.
Quy mô của đề án được xác định rất lớn:
- Toàn bộ 50.000 cơ sở giáo dục,
- Khoảng 30 triệu học sinh – sinh viên,
- Và gần 1 triệu cán bộ, giáo viên trên cả nước sẽ tham gia vào lộ trình này. (Cafebiz.vn, 2024)
Để đạt được mục tiêu đó, Bộ GD&ĐT đặt ra kế hoạch bổ sung khoảng 12.000 giáo viên tiếng Anh mầm non và 10.000 giáo viên tiểu học đến năm 2030. Song song, ít nhất 200.000 giáo viên sẽ được bồi dưỡng năng lực giảng dạy bằng tiếng Anh, thay vì chỉ dạy môn tiếng Anh. (VTC News, 2024)
Đây là nền tảng quan trọng để tiếng Anh thực sự trở thành “ngôn ngữ thứ hai” – được sử dụng trong các môn học khác, trong hoạt động ngoại khóa và trong giao tiếp thường nhật của học sinh.
3. Dạy và học tiếng Anh: thay đổi từ tư duy đến phương pháp
Theo bà Thùy Dương, những thay đổi từ chương trình quốc gia đến cấu trúc đề thi đều đang gửi đi một thông điệp rõ ràng:
“Đã đến lúc phụ huynh và học sinh cần thay đổi cách nhìn về môn tiếng Anh. Tiếng Anh không chỉ là môn để lấy điểm, mà là một ngôn ngữ sống – dùng để học, để giao tiếp, để hiểu thế giới.”
Từ góc nhìn của một người làm giáo dục hơn 10 năm, bà cho rằng việc trẻ em được tiếp xúc với tiếng Anh sớm, thông qua nghe – nói – phản xạ tự nhiên, sẽ giúp hình thành khả năng ngôn ngữ bền vững hơn so với cách học ngữ pháp truyền thống.
Ở các trung tâm thuộc hệ thống Ms Tanny English và Tiếng Anh cô Thùy Dương, học sinh tiểu học và mầm non được học thông qua bài hát, kể chuyện, tình huống giao tiếp thực tế, từ đó hình thành thói quen “nghĩ bằng tiếng Anh” chứ không dịch ngược từ tiếng Việt.
Bước lên bậc THCS và THPT, học sinh được rèn năng lực sử dụng tiếng Anh học thuật và tư duy phản biện, thông qua thảo luận chủ đề, viết luận, thuyết trình và luyện thi các chứng chỉ quốc tế như Duolingo English Test (DET), IELTS, PTE.
Mục tiêu của hệ thống là giúp học sinh vừa giỏi giao tiếp, vừa vững ngữ pháp và kỹ năng học thuật, sẵn sàng cho các mục tiêu lớn hơn như du học, học chương trình quốc tế hoặc thi lấy học bổng.
4. Học sinh cần kỹ năng sử dụng, không chỉ kiến thức
Trong bối cảnh hiện nay, khả năng sử dụng tiếng Anh và công nghệ gần như trở thành “điều kiện cơ bản” để học sinh hòa nhập với thế giới.
“Nếu trẻ chỉ học tiếng Anh để làm bài kiểm tra, các con sẽ bị tụt hậu,” bà Thùy Dương nhấn mạnh. “Thế giới đang chuyển dịch rất nhanh – trẻ em cần không chỉ tiếng Anh, mà cả kỹ năng mềm, tư duy phản biện và công cụ học tập kỹ thuật số.”
Theo báo cáo của Bộ GD&ĐT, Việt Nam hiện có khoảng 11 triệu học sinh tiểu học, trong đó hơn 90% đã được học tiếng Anh từ lớp 3, và đang mở rộng xuống cấp mầm non ở nhiều địa phương thí điểm. Tuy nhiên, chất lượng đầu ra chưa đồng đều, phần lớn học sinh vẫn học theo lối ghi nhớ, ít cơ hội giao tiếp thật.
5. Dự báo: Kỳ thi tiếng Anh tương lai sẽ toàn diện hơn
Với xu thế toàn cầu hóa và định hướng mới của Bộ, bà Thùy Dương dự đoán rằng trong tương lai gần, các kỳ thi tiếng Anh ở Việt Nam sẽ bổ sung thêm kỹ năng nghe, viết và nói.
“Việc đánh giá toàn diện 4 kỹ năng sẽ là xu hướng tất yếu, để đảm bảo học sinh không chỉ biết ‘học tiếng Anh’, mà thực sự ‘sử dụng được tiếng Anh’,” bà chia sẻ.
Điều này đồng nghĩa, chương trình học trong trường phổ thông sẽ cần thay đổi theo hướng ứng dụng – giao tiếp – phản xạ, thay vì tập trung quá nhiều vào ngữ pháp và cấu trúc câu như trước.
6. Lời kêu gọi: thay đổi tư duy học tiếng Anh cho thế hệ trẻ
Kết thúc buổi trao đổi, bà Thùy Dương gửi lời nhắn tới các phụ huynh:
“Đừng coi tiếng Anh chỉ là một môn học. Hãy coi đó là ngôn ngữ sống, giúp con bạn mở ra cơ hội học tập, giao tiếp và làm việc trong kỷ nguyên số.
Nếu phụ huynh vẫn giữ tư duy cũ – học để đạt điểm cao, làm bài ngữ pháp đúng – thì con trẻ sẽ không bắt kịp sự thay đổi nhanh chóng của giáo dục và công nghệ.”
Theo bà, tư duy ngôn ngữ sớm là “tấm hộ chiếu tương lai” cho trẻ em Việt Nam. Khi tiếng Anh được học như một kỹ năng sống, trẻ sẽ tự tin hơn, chủ động hơn và có khả năng hội nhập quốc tế thực sự, đúng với định hướng mà ngành giáo dục đang hướng tới.
